عوامل موثر در گمانه زنی درست شناسایی مکان گنج
تحقیقات زمین شناسی نشان می دهد ،
در دوران اول و دوم زمین شناسی در یائی به نام تتیس تمام آسیای جنوب غربی منجمله ایران را می پوشانیده است
و حرکات کوهزایی دوران سوم بعمر این دریا خاتمه بخشیده است.
شناسایی مکان گنج – بر جستگیهای شمالی و غربی ایران در این دوره ظاهر گشته اند
در اواخر عهد چهارم یخچالها بتدریج عقب نشینی کرده کره زمین روبه گرمی می رفت
و شرایط حیات انسانی تاثیر بسیار داشته است.
در گمانه زنی کم شدن تدریجی بارندگی ، رودها را کم آب ساخت
و بسیاری از آنها تبدیل به رودهای کوچک فصلی نمود.
کم آبی و خشکی فلات ایران بویژه خشکی حوضه ها و آبگیرهای داخلی موجب شد
تا حیوانات به دنبال آن انسان ساکن غارو پناه گاهها بسمت آب
و دشتهایی که خاک رسوبی حاصلخیزشان در فصل مساعد ، پوشیده از گیاه می شود
سرازیر شوند و برگرد آبی حلقه زنند
که بنا به عقیده گیرشمن ازین زمان (حدود ۵۰۰۰سال قبل از میلاد )
اساس زندگی انسان بر پایه استقرار در مراکزی بنام روستاهای باستانی استوار گردید
و ایجاد دهات در داخل فلات ایران رونق گرفت .
در گمانه زنی نشانه گنج ساکنین پناهگاهها و غارها از محل زندگی انفرادی و خانوادگی خود به دهکده ها و کمونهای اولیه مهاجرت نموده
و پایه فرهنگ و تمدن یکجا نشینی و زندگی اجتماعی را بنا نهادند .
در این میان پدیده های جغرافیایی منجمله جهت گیری رشته کوه ها ،
عوامل اقلیمی و غیره نقش عمده ای را در ارتباط این اجتماعات اولیه با یکدیگر بعهده داشته اند.